Majątek wspólny małżonków

Ostatnio otrzymuję wiele pytań związanych z ustawową regulacją majątku małżonków, która znajduje się w Dziale III Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. Przede wszystkim należy wiedzieć, że w małżeństwie wyróżniamy trzy masy majątkowe:

1. majątek osobisty żony,
2. majątek osobisty męża,
3. majątek wspólny małżonków.

Nie zawierając majątkowej małżeńskiej (tzw. intercyzy) przed notariuszem podlegamy wprost przepisom Kodeksu rodzinnego, a zatem wszystko, co nabędziemy od dnia ślubu, stanowi majątek wspólny, a w szczególności pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej, dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków.

Co niezmiernie istotne, art. 43 Kodeksu stanowi, że udziały małżonków w majątku są równe, a jedynie w wypadku szczególnych okoliczności sąd, dzieląc majątek, może orzec inaczej, biorąc pod uwagę stopień przyczynienia się małżonków do jego zgromadzenia. Często spotykamy się z sytuacją, gdy panowie, których żony nie pracowały zawodowo, a zajmowały się domem i dziećmi, żądają przyznania im całego majątku po rozwodzie. W odpowiedzi wskazać należy na dalszą treść tego przepisu, który nakazuje uwzględniać nakład pracy w gospodarstwie domowym i przy wychowaniu dzieci. Zaznaczam jednak, że każdą tego typu sytuację należy rozważyć indywidualnie, gdyż nierówny podział udziałów jest możliwy, jeśli tylko zostanie właściwie uzasadniony. Do rozliczenia pozostaje również kwestia wydatków i nakładów dokonanych pomiędzy majątkami.

Przykład: 

Jarosław przez 15 lat trwania małżeństwa pracował w Niemczech jako budowlaniec zarabiając wysoką pensję, która stanowiła źródło utrzymania jego rodziny: żony i czwórki dzieci. Żona Jarka, Sylwia, nigdy nie pracowała zawodowo, jednak sama zajmowała się domem i dziećmi pod ciągłą nieobecność męża. Przy podziale majątku po rozwodzie pary sąd uznał, że ich nakład pracy był równy, zatem nie ma podstaw aby majątek wspólny podzielić inaczej niż po połowie.

Dalej art. 33 Kodeksu wymienia te rzeczy, które do majątku wspólnego nie wchodzą, czyli:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
• prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
• przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
• prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
• przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Ukształtowany przepisami ustrój wspólności możemy rozszerzyć lub ograniczyć albo umową ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.

Jeśli zdecydujemy się na zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej (tzw. intercyzy) lub ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd w trakcie trwania małżeństwa, otrzymamy dwie masy majątkowe: majątek osobisty żony i majątek osobisty męża, w skład których wejdą udziały w byłym majątku wspólnym po ½(współwłasność łączna zamienia się we współwłasność ułamkową). Współwłasność ułamkowa jest z zasady rozwiązaniem rodzącym trudności w bieżącym zarządzaniu majątkiem przez współwłaścicieli, a zatem tymczasowym. Szczególnie po wielu latach związku, gdy wspólny majątek jest znaczny, warto od razu ustalić kwestie podziału już istniejącego majątku wspólnego i jego przesunięć do majątków osobistych.

Przykład: 

Irena i Henryk, po 30 latach małżeństwa, z dniem 5.03.2020 r. ustanowili w drodze umowy majątkowej małżeńskiej ustrój rozdzielności majątkowej. W skład ich majątku wspólnego wchodził m.in. dom w Chrzanowie (wart 900 000 zł), dwa mieszkania w Krakowie (po 500 000 zł), cztery samochody marki BMW (po 200 000 zł). W drodze umowy zawartej dnia 6.03.2020 r. znieśli oni współwłasność ułamkową w ten sposób, że Irenie do jej majątku osobistego przypadł dom i dwa samochody (o wartości łącznie 1 300 000 zł), a Henrykowi dwa mieszkania i dwa  samochody (1 400 000 zł). W związku z powyższym Henryk dokona spłaty na rzecz Ireny w kwocie 50 tys. zł, aby wyrównać jej udział.

                Sprawy takie jak majątek wspólny trakcie trwania małżeństwa i podziału majątku po rozwodzie rodzą wiele emocji u zainteresowanych osób, zapraszamy więc do umówienia się na spotkanie z adwokatem, gdzie Państwa pytania i wątpliwości związane z tymi kwestiami zostaną spokojnie wyjaśnione.

Jeśli potrzebujesz skonsultować swoją indywidualną sytuację, skontaktuj się z adwokatem Łukaszem Buchałą.
Możesz też odwiedzić profil na Facebooku